Akkerbouwer en bedrijfseconoom Jeroen Klompe kiest zijn eigen weg in het realiseren van zijn visie van een regeneratief en multidisciplinair landbouwbedrijf, waar innovatie, kennis delen, smaak en inhoudsstoffen centraal staan. In zijn zoektocht om een rekening te kunnen sturen voor de waarde van de natuur ontstaan steeds nieuwe spin-offs van kennis en nieuwe productgroepen waar zijn collega akkerbouwers ook van kunnen profiteren.
—
Help je ons met meer Nieuw Voer? Met jouw eenmalige donatie of maandelijkse donaties via Petje.af/nieuwvoer help je mij met meer onafhankelijk hoogwaardige verhalen van pioniers te maken. Alvast veel dank voor je (kleine) steun en het vertrouwen.
Sociaal: purpose, normen en waarden
Houd je niet bezig met het systeem van vandaag. Creëer het systeem van morgen. Dat is het motto van Jeroen Klompe. Werken aan een nieuw systeem gaat natuurlijk niet zonder slag of stoot. Dat proces vraagt om veel experimenteren voordat het uiteindelijk goed is. Essentieel hierbij is voor hem het hebben van een helder doel en een duidelijk besliskader.
Het aha-moment kwam toen Jeroen tien jaar geleden een echt lekkere aardappel wilde gaan telen. Eentje met veel smaak en waarvan ‘zelfs’ kinderen meer willen. De essentiële vraag hierbij was: hoe breng je smaak terug? Hij onderzocht onder anderen de invloed van terroir in de wijnbouw. De conclusie bleek dat de kwaliteit van de bodem de beslissende factor is voor een smaakvol product. Smaak wordt immers bepaald door de inhoudsstoffen van de plant en juist die komen uit de bodem. Met dat inzicht was het voor Jeroen duidelijk. Het doel moet zijn, het creëren van een uitmuntende bodem om de ‘terroir’ weer op het bord krijgen. Inmiddels werkt er binnen zijn bedrijf een heuse bodemsommelier.
Ecologie: kijk op de omgeving
Het motto van het regeneratieve landbouwbedrijf van Jeroen is dan ook ‘Making soil better every day’ . Beslissingen worden langs een denkbeeldige meetlat gelegd; ze moeten de omgeving, het product en de mensen een beetje beter en gezonder maken. Hij stuurt daarom op gezondere weerbaardere planten, bodem, mensen en biodiversiteit.
Jeroen ziet daarbij dat het essentieel is dat de gouden driehoek: organische stoffen, nutriënten, biologie, en zijn eigen toevoeging, energie, met elkaar samenwerken. Op lange termijn dragen al die facetten bij tot een betere bodem die meer smaak en nutriënten in de gewassen brengt die hij oogst.
Volgens Jeroen moet je het eerst zien en dan vastleggen om de werking van regeneratieve landbouw te kunnen snappen.
Technologie: drones, microscopen en trekkers op gps
Dat er een hele wereld te ontdekken is in de bodem, weet Jeroen al te goed. Hij is steeds meer aan het ontdekken wat de invloed van schimmels is op zijn gewassen. Hij is daarom zelfs een microbiologie lab gestart, dat hem meer inzicht moet gaan verschaffen in waarom eenzelfde gewas het op de ene plek wel goed doet en op de andere niet. Technische snufjes zoals drones helpen je daar niet bij, heeft hij gemerkt. Ze geven je weliswaar een hoop data, toch geeft het stellen van de juiste vragen je de beste antwoorden. En dat doe je door te observeren hoe het met de natuur gaat. Met het blote oog op het veld en met een microscoop. Niet meer met drones.
Het gebruik van tech heeft hij teruggebracht tot het minimum. Wat Jeroen betreft is tech een waardevol hulpmiddel en niet leidend. Zijn ervaring is dat van smart farming je bodem niet per se beter wordt. Technologie zorgt immers enkel voor data en niet voor de interpretatie ervan. De enige tech die hij gebruikt is gps en nivellering voor zijn trekkers en machines.
Om de bodemverdichting tegen te gaan, teelt Jeroen op stroken; kleine rijpaadjes met daartussen een strook van 3 meter breed, waardoor planten in onbereden grond kunnen groeien. Traditioneel ploegen doet hij niet meer. In plaats daarvan kiest hij voor de 3-4-5 methode: als het droog is 3 keer 4 centimeter diep om de 5 dagen de grond los maken. De uitdaging is zorgen dat de mycorrhiza schimmels in stand blijven, zodat de plantenwortels hiervan direct gebruik kunnen maken.
Meer weten over mycorrhiza schimmels? Luister of kijk de podcast afleveringen met Pius Floris en Marcel van der Heijden.
Technologie: van theorie naar praktijk
Bodemverbetering behelst eigenlijk het herbalanceren van de bodem. In het zoeken naar een nieuwe balans, moet je wachten. Maar wat doe je als je ziet dat je oogst wordt opgegeten en je krijgt tegenstrijdig advies van je adviseurs? Grootmoeders recept voor een zelfgemaakte wormencompostthee bood uitkomst.
De inzet van wormencompostthee viel in goede aarde bij het bodemleven en de planten. Dat deed Jeroen besluiten het op grotere schaal aan te pakken en zijn eigen biofertilizers te gaan maken. Hij maakt nu twee soorten eigen compostthee en een compostextract met een langere houdbaarheid. Bij het voeden van de grond maakt hij als het ware een lasagne van reststoffen die van toegevoegde waarde zijn. Hij maakt laagjes van groencompost, steenmeel en maaimeststof.
Koffiedroes is een ander natuurlijk middel om de bodem te voeden. Het zit vol met nutriënten en voedt daarmee het bodemleven enorm. Melanie, de vrouw van Jeroen, wilde zelfs een koffieproject opzetten, dat gestaakt moest worden omdat koffiedroes in Nederland indertijd nog op de afvallijst stond en daarom niet teruggebracht mag worden op de bodem. Inmiddels zijn wel elders proeven gedaan hiermee.
Economie: verdienmodellen en kennisdelen
Wat begon met nieuwsgierigheid naar schimmels, het kopen van een microscoop en experimenten met wormencompostthee, heeft geresulteerd in een aantal kleine ‘fabriekjes’ op Jeroen zijn erf waarmee hij een nieuw deels zelfvoorzienend systeem creëert: een lab om het bodemvoedselweb inzichtelijk te krijgen en een wormencompostthee bouwerij om de bodem te voeden.
Anders kijken naar mogelijkheden heeft geleid tot een nieuwe propositie. Hoe ben je in staat om 5 facturen te versturen voor de waarde die 1 hectare natuur aan de maatschappij biedt om daarmee een financieringsbron te hebben voor de transitie naar regeneratieve landbouw? Met een creatieve en inventieve blik is het Jeroen gelukt om met hetzelfde stuk grond niet alleen geld te verdienen aan de oogst, nu verdient hij ook aan biodiversiteit, waterbergend vermogen, CO2- en stikstofbinding. Zo betalen bedrijven voor de vergroting van biodiversiteit op zijn akkerranden.
Via zijn spinoff bedrijf Soil Heroes helpt een team andere landbouwers met extra verdienmodellen om door de transitie naar een regeneratief landbouwbedrijf heen te komen. Dat is nodig want de praktijk laat zien dat de gangbare banken het te spannend vinden en vasthouden aan bestaande marges en verdienmodellen. Ook de gangbare supermarkten hebben nog moeite om met minder marge genoegen te nemen om zo de transitie mede te financieren. Middels een performance overeenkomst spreekt Jeroen met de kopers af waarin ze gaan investeren. Inmiddels hebben ze meer dan 800 km akkerranden in beheer gefinancierd door derde partijen. Vervolgens is hij het waterbergend vermogen van het land gaan te verkopen. Inmiddels omvat het ook het koolstof credits, stikstof credits en alles met heel veel succes.
Zelf geeft Jeroen zijn collega’s het advies mee dat hij eens kreeg van de CEO van outdoor kledingmerk Patagonia. “Vraag je af aan welke kant van de lijn je wilt staan met je bedrijf voor de toekomst. Focus op potentiële klanten die ook aan de andere kant van de lijn willen staan en daag ze uit om over die kloof heen te stappen en een nieuwe wereld te bouwen.” Een sterk verhaal en merk waar de consument zich bij aan wil sluiten is daarbij nodig, het zorgt voor impact. Voor een individuele boer is dat een uitdaging. Initiatieven zoals Rechtstreex, Boerschappen en Jack Bean vertellen het verhaal van een kort voedselsysteem voor ze. Toch valt of staat alles bij smaak, besluit Jeroen. Dat onthouden mensen.
Traditie eren én uitdagen
Je laten leiden door je principes en onderbuikgevoel. Dat is kort gezegd hoe Jeroen ondernemerschap aanvliegt. Een authentiek merk gecombineerd met onderscheidende producten maken zijn manier van boeren een succes.
Zijn producten zijn onderscheidend door smaak. Een voorwaarde daarvan zijn de juiste inhoudsstoffen. Uiteindelijk zijn het de juiste inhoudsstoffen en daarmee een gezonde bodem die zorgen voor een zich op smaak onderscheidend gewas. Dat geldt ook gezondheid. Hoe zou zijn verdienmodel eruitzien als hij ook de gezondheidsvoordelen van zijn gewassen zou meenemen? Zou hij naast een bodemsommelier die het verhaal over smaak en inhoudsstoffen vertelt, ook een bodemapotheker hebben, die het verhaal over gezondheid en inhoudsstoffen vertelt?
Het Japanse begrip Takumi betekent veel voor Jeroen. Het betekent zoveel als ambachtsman. Dat word je pas als je een bepaald traditioneel ambacht helemaal in je vingers hebt en weet over te dragen op anderen. In de landbouw lijken we het vakmanschap een beetje kwijt te zijn. Het behalen van goede marges is belangrijker geworden dan het produceren van een smaakvol en gezond product. Hoe zou het zijn als het verstaan van je ambacht de nieuwe norm zou worden in de landbouwsector? Wat zou dat betekenen voor de voedseltransitie? Voor de smaak en kwaliteit van onze maaltijden? Voor onze volksgezondheid, ziekteverzuim en economie? Ook hier lijkt de trend van terug naar oude tradities, maar dan met wat innovatie, een oplossing te zijn.
Dit jaar teelt Jeroen voor het eerst rijst. Traditioneel gebeurt dat op water. Microalgen in het water fungeren als voedingsbron en het water houdt het onkruid tegen. Jeroen daagt het traditionele uit en teelt zijn rijst zonder water. En het werkt.
Meer verdieping over het belang van vakmanschap? Zie het gesprek met Thomas Uljee en Bert Mulder van sojasausmerk Tomasu.
Leestips van Jeroen
De avonturen van Alexander von Humboldt
One straw revolution: an introduction to natural farming
