Een ander voedselsysteem begint op 50 hectare
Bio boer Cornelis Mosselman gooide drie jaar geleden het roer om. Met regeneratieve landbouw en strokenteelt heeft hij stapsgewijs zijn akkers hersteld. Hij laat de natuur voor zich werken, zonder gebruik van chemie. Hij zoekt innovatieve oplossingen die goed voelen én goed werken. En laat daarmee zien hoe het landbouwsysteem beter kan.
Het begon allemaal toen Cornelis in 2006 het boerenbedrijf van zijn vader overnam. Hij beoefende in zijn begintijd grootschalige monocultuur akkerbouw. Hij kwam er al snel achter dat de bodem uitgeput raakte en dat hij afstevende op een steeds kariger belegde boterham. De omslag naar biologische landbouw was uiteindelijk een soort noodsprong op weg naar een betere toekomst, vertelt Cornelis.
Hij kiest tijdens het traject niet de makkelijkste weg en neemt daarbij ook nog eens het nodige risico. En dat doet hij nog steeds. Vanuit zijn mening dat het zo niet verder kan, maar ook door zijn levensovertuiging. Hij wil iets doen waar hij achterstaat. Dat betekent voor Cornelis dat hij bewust zijn verantwoordelijkheid wil nemen. Voor de planeet en voor de nalatenschap van zijn kinderen.
Akkerbouw op smalle stroken zorgt voor gezonde grond, gewassen en natuur
Sinds kort heeft Cornelis de bio certificering. Hij gebruikt geen chemie en minimaliseert bodemverdichting door smalle vaste paadjes te berijden met zijn machines (zogenoemde strokenteelt), waardoor ook het bodemleven weer terugkomt. Het is een nieuwe vorm van biologische regeneratieve akkerbouw waarbij de gewassen worden verbouwd op stroken van 3.20 meter met vaste rijpaden.
Financiën, supply chain, prijswerking en landbewerking
De omschakeling naar biologisch boeren heeft flink wat voeten in de aarde. Normaliter wordt er voor een omslag zo’n vijf jaar ingecalculeerd. Er moet immers rekening gehouden met een tijdelijke dip in inkomen. En er is simpelweg veel nieuws uit te vinden rond financiering, logistieke keten en afzetmarkt, grondbewerking en bodem.
De omschakeling van Cornelis zijn bedrijf ging sneller dan gedacht; hij deed het in drie jaar tijd. Met zijn open blik, het doen van veel experimenten en zijn gedrevenheid bouwt hij eigenhandig nieuwe samenwerkingsverbanden op en gaat hij geen uitdaging uit te weg.
- De omschakeling financieren
Biologisch boeren vraagt ondernemerschap en het kost heel veel geld. Waarom zou dat uit de boer zijn eigen zak moeten komen, terwijl gezond voedsel en het voedselsysteem ons allemaal aangaan? Cornelis ziet een grotere ondersteunende rol voor de overheid weggelegd. Vooral op financieel vlak.Naast de investering die boeren moeten doen, is er vaak de angst voor opbrengstverlies tijdens de omschakeling als gevolg van land dat eerst moet rusten. Dat zorgt voor veel boeren voor een drempel om de keuze voor bio daadwerkelijk te maken. Ook al is de ambitie er wel.
Ook Cornelis voelde voordat hij startte de remming. Zijn reden om toch de sprong naar biologisch boeren te maken was sterker dan niets doen. Hij verkocht een deel van zijn boerderij. Ging een lening aan bij de bank. En zocht, geïnspireerd door de film The Biggest Little Farm, een durfinvesteerder toen de bank het veel te spannend vond het hele benodigde bedrag te financieren.
- Afzetkanalen en prijsbepaling
Het opzetten van een nieuwe afzetmarkt voor biologische producten is niet zo eenvoudig. Onder aan de streep blijft de balans tussen duurzaamheid en kostprijs belangrijk. Er is een bepaalde efficiëntie nodig om een goede kostprijs te kunnen hanteren, zodat je je producten goed kwijt kunt. Innoveren zoals Cornelis dat doet brengt hoge kostprijzen met zich mee en arbeid is duur. Het is steeds de afweging maken tussen machines en mankracht.
Schalen en differentiatie
Op de markt van biologische producten neemt het aanbod toe terwijl de vraag nog steeds achterblijft. De consument heeft niet de benodigde informatie om een goede afweging te kunnen maken tussen een regulier en een biologisch product. En daardoor is de bereidheid om een hogere prijs te betalen voor een echt duurzaam product nog niet aanwezig.Om dat op te oplossen is Cornelis zich gaan onderscheiden op de markt om de afzet van zijn producten te vergemakkelijken. Met alleen biologisch produceren krijg je niet alles financieel rond gebreid. Zijn visie, missie en innovatieve manier van werken wekken inmiddels veel interesse van potentiële afnemers. Hij heeft daardoor de luxe om te kunnen kiezen met welke partijen hij in zee gaat. En hij heeft invloed op de prijs die hij krijgt voor zijn producten. En die prijs? Die valt een stuk hoger uit dan die de gemiddelde biologische boer ontvangt.
Korte ketens
Idealiter zou Cornelis meer korte keten partijen als afnemer willen. Dat er aandacht is voor het verhaal rond zijn product. Maar inmiddels is zijn grootste vaste afnemer een supermarktketen die zijn omschakeling ondersteunt door hem betere prijzen te geven met een langdurige afname garantie. Ondanks dat zijn producten anoniem in het schap liggen, zorgt dat er wel voor dat hij een groot deel van zijn oogst kwijt kan. Het samenwerken met kleine duurzame initiatieven blijft een uitdaging vanwege de veel kleinere volumes die deze partijen kunnen verwerken.
- Nieuwe landbewerkingstools
Biologische landbouw en daarmee strokenteelt vragen om zo min mogelijk bodembewerking. Machines zijn de grote verdichters van de grond en zijn daarom niet bruikbaar voor deze manier van telen. Cornelis schafte daarom nieuw materieel aan, zodat het zaaien en de minimale bodembewerking vanaf vaste rijpaden gaat. Zijn ambitie is om het binnenhalen van de oogst ook zo te organiseren. De machine die daar nodig voor is, bestaat alleen nog niet. Die ontwikkelt hij daarom ‘gewoon’ zelf.
Inclusiviteit
Biologisch boeren heeft de toekomst. Daar is Cornelis van overtuigd. Maar er is nog een weg te gaan. Het kernprobleem van het huidige voedselsysteem is het bestaan van allerlei tussenschakels in de voedselketen die gezorgd hebben voor de verbroken verbinding tussen boer en consument. Mensen zouden andere voedselkeuzes maken als die verbinding hersteld zou zijn. Maar hoe doe je dat in de praktijk?
Er is niet een schuldige partij voor het huidige voedselsysteem. Er zijn veel spelers en daarmee veel belangen te behartigen. Daarom is verandering moeilijk. Het is tijd voor een inclusieve houding, want we moeten de verandering samen waar maken. Cornelis weet dat hij de wereld niet kan veranderen. Maar hij heeft wel invloed op zijn 50 hectare landbouwgrond. Daar laat hij zien hoe het landbouwsysteem anders kan.
